Praten is goed, maar niet altijd
Ik weet uit eigen ervaring dat het praten over je suïcidale gedachten, je doodswens, erg fijn en helpend kan zijn. Voor mij bracht dit veel ruimte in mijn hoofd. De gedachten aan de dood en hoe fijn het zou zijn om die rust te kunnen ervaren, voor mij toen de enige manier, namen alle beschikbare ruimte in mijn hoofd in. Er was gewoonweg geen ruimte voor andere gedachten. Door er met anderen over te praten, open en zonder oordeel, kon ik de massaal aanwezige gedachten gedeeltelijk uit mijn hoofd gooien. En dat bracht mij altijd opluchting, ruimte.
De opluchting bestond niet alleen uit het verminderen van de druk die ik voelde in mijn hoofd. Het maakte ook dat ik mij minder eenzaam voelde, door te delen voelde ik verbondenheid. Er was iemand die mijn geheim wist en daar geen oordeel over had. Iemand die niet meteen overging in het bieden van oplossingen en goed bedoelde adviezen. Ik voelde mij daardoor niet altijd begrepen, hoe kan dat ook als je dit niet zelf hebt ervaren, maar het bracht wel een mate van rust in mijn hoofd.
Jonge vrouwen
In de afgelopen dagen is er weer veel te doen geweest over de suïcidecijfers van 2024. Er is veel over gedeeld op de socials en in de media. Waar ik mij altijd weer over verbaas is hoe er elke keer weer wordt gereageerd. Vaak ‘schrikken’ mensen van de cijfers en roepen dan meteen dat er dringend iets moet gebeuren om dit te stoppen. Ik verbaas mij eigenlijk nooit over de cijfers, er zijn altijd wel signalen geweest in het betreffende jaar die erop wijzen hoe de cijfers er uit gaan zien. Dus ik verbaas mij nooit en schrik er zeker niet van.
Deze keer is er vooral gereageerd op het aantal suïcides bij jonge vrouwen. Volgens de cijfers van het CBS (https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2025/21/1-849-zelfdodingen-in-2024) zijn er in 2024 117 vrouwen onder de 30 jaar uit het leven gestapt. In het totaal zijn er 312 zelfdodingen geweest bij jongeren onder de 30. Over de oorzaak van deze ontwikkeling is niet veel te zeggen, niet met zekerheid in ieder geval. Dit wordt ook bevestigd door 113zelfmoordpreventie. Een van de mogelijke oorzaken is dat jonge vrouwen soms hun gevoel en gedachten delen met vrienden en vervolgens als groep steeds negatiever tegen het leven aankijken.
Praten is toch goed?
Maar hoe komt het dan dat het praten over je gedachten zoveel invloed heeft op je omgeving dat zij samen met jou steeds verder de diepte inzakken. We weten toch dat het praten over je gedachten, je gevoel juist goed is? Ik denk dat dit ontstaat omdat er uit de maatschappij een druk komt om over je mentale welzijn te praten. Jongeren, eigenlijk iedereen die hiermee te maken heeft, horen dat praten goed is en willen dat dan ook wel doen. Het blijkt dat jongeren veel makkelijker met elkaar over emoties en gevoelens praten dan andere generaties. Dus zij willen praten en gaan opzoek naar iemand met wie ze het over hun gedachten kunnen hebben. Maar ze zijn dan ook meteen een beetje kieskeurig, en in mijn ogen is dat best wel logisch.
Net als volwassenen hebben jongeren die met suïcidale gedachten rondlopen de behoefte om het hierover te hebben, maar niet met iedereen. Ze zijn niet opzoek naar iemand die in de stress schiet, die schrikt, die oordeelt of bagatelliseert. En dat is in de meeste gevallen wel het geval. Ook een logische reactie denk ik want we willen toch dat het goed gaat met een ander, helemaal met een jongere, en schieten dan meteen in de helpers rol. Ongevraagde adviezen en oplossingen, onbegrip en machteloosheid zorgen voor een tegengestelde reactie. De openheid en wil om in gesprek te gaan verdwijnt als sneeuw voor de zon. Het is dan veel gemakkelijker om iemand te zoeken waarvan je het gevoel hebt dat die ook niet zo stevig in zijn of haar schoenen staat. Daar vind je waarschijnlijk wel het begrip en de bevestiging dat het leven gewoon waardeloos is. Je vindt bij de ander verbinding. In een reactie zegt Maryke Geerdink (klinisch psycholoog bij 113zelfmoordpreventie) dan ook “Praten over je problemen is een goede manier om de last te verlichten. Maar we zien dat de negatieve gevoelens en het zelfbeschadigende gedrag voor sommige jonge vrouwen de belangrijkste reden zijn dat zij zich verbonden voelen met andere jonge vrouwen.”
Verbinding
Ik ben van mening dat het voelen van verbondenheid een van de meest ondergewaardeerde behoefte is van ons als mens. Wij willen ons verbonden voelen, ergens bij horen. En als wij ons niet verbonden voelen met iets goeds, iets positiefs dan maar met iets wat een negatieve impact kan hebben. Als wij maar ergens bij horen, als wij die verbinding maar voelen. Om te voorkomen dat iemand, in dit geval de jongere, verbinding zoekt met iets dat een negatieve invloed heeft moeten wij in staat zijn om een andere, meer positieve verbinding mogelijk te maken. En dat vinden wij dan weer moeilijk, want hoe doe je dat.
Zoals gezegd reageren de meeste mensen vaak niet oordeelloos of begripvol. En dat is, zoals al eerder aangehaald, een logische, eerste reactie. En dat veranderen kost ons in veel gevallen erg veel moeite. Maar het kan wel, wij kunnen dit veranderen bij onszelf. Niet van het ene op het andere moment, daar zijn wij als mens meestal niet toe in staat. Maar het kan en het is belangrijk dat wij dat doen. Niet wachten tot het je overkomt, maar probeer die verandering tot stand te brengen, gewoon voor het geval dat het nodig is. Per slot van rekening kan suïcidaliteit iedereen overkomen.
Verandering
Wil jij voorbereid zijn en bij jezelf een verandering tot stand brengen? Er zijn in Nederland een aantal organisaties die jou daarbij kunnen helpen. Bij 113zelfmoordpreventie en SPACE zijn er mogelijkheden om trainingen te volgen die je kunnen helpen om goed voorbereid een gesprek over suïcidaliteit aan te gaan.
Voor diegene die opzoek zijn naar iemand om het over hun gedachten te hebben kun je terecht bij de hulplijn van 113zelfmoordpreventie of de Luisterlijn.
Lotgenoten
Zou je graag eens in gesprek willen met lotgenoten? Mensen die net als jij met de gedachten aan zelfdoding te maken hebben (gehad)? Kijk dan eens op de website van de Stichting Suïcide Preventie Centrum. De Stichting werkt vanuit eigen ervaringen en organiseert op verschillende plaatsen in Nederland (en online) lotgenootgroepen voor mensen die te maken hebben met suïcidaliteit, zelf, als naaste of als nabestaande. Weet je niet of deelnemen aan een groep iets voor je is? Dan kun je bij de Stichting terecht voor individuele gesprekken.