In de steek gelaten….

De afgelopen tijd ben ik mijzelf een aantal keren flink tegengekomen. Na een tijdelijke uitval in augustus door corona en het bericht dat ik officieel doof ben aan mijn rechteroor heb ik in september te maken gekregen met uitval door een hersenschudding. Op dit moment ben ik aan het herstellen en probeer langzaam en voorzichtig weer dingen op te pakken.

Nu mijn hersenen langzaam weer opgang komen merk ik dat het mentaal heel wat met mij doet. Ik ben altijd druk bezig met wat mijn leven zin geeft, en nu kan ik (in mijn ogen) niks meer betekenen, niks meer doen. Voor mijn gevoel faal ik, alweer. Ik heb het gevoel dat ik iedereen in de steek laat, vooral die mensen die ik (op verschillende manieren) ondersteun bij het omgaan met suïcidale gedachten.

Gelukkig heb ik iemand met wie ik kan praten en die in staat is om mij inzicht te verschaffen in mijn denkpatroon. Vandaag werd ik mij bewust dat het gevoel dat ik iedereen in de steek laat te maken heeft met het trauma dat ik in mijn jonge jaren heb opgelopen. Door een inschattingsfout in het verkeer zijn er twee vrienden overleden. Mijn fout, mijn schuld. Voor mij voelt het alsof ik hen in de steek heb gelaten, zij vertrouwden mij en dat vertrouwen heb ik beschaamd. Ik dacht dat ik mijn trauma behoorlijk goed verwerkt had, maar blijkbaar zit daar nog iets wat mij nu, onbewust, weer even mentaal raakt.

Ik dacht ook dat ik na het gesprek en dit inzicht wel weer stabiel was, maar niets is minder waar. Ik merk dat ik emotioneel snel van streek ben. Op een of andere manier zoek ik in deze situaties automatisch troost in de muziek. Deze keer dus ook. Ik kwam daardoor op het YouTube kanaal van One Voice terecht. Zij zongen het nummer One More Light (Linkin Park), een geweldige uitvoering. Daarna hoorde ik hun versie van Fix You (Coldplay) en You will be Found (Ben Platt). Een aantal jongeren in het koor was duidelijk aangeslagen. Hun uitvoeringen van deze nummers blijken te zijn opgedragen aan jongeren die denken aan suïcide, dit naar aanleiding van de suïcide van een van de leden. Zij waren niet de enige die aangeslagen waren, ook bij mij kwamen de tranen tevoorschijn.

Vind ik dit erg? Nee zeker niet. Emoties ervaren hoort bij het leven dus ook bij die van mij. Deel ik dit om medelijden te ontvangen? Nee ook dat zeker niet. Dit is iets wat van mij is. Mijn stukje onverwerkt trauma is van mij, mijn probleem, en dat wordt niet opgelost door medelijden van anderen. Mijn probleem, mijn verantwoordelijkheid.

En daar zit voor veel mensen een valkuil. Deelt iemand zijn probleem dan maken we daar meteen  ons eigen probleem van. En dat is volkomen misplaatst. Iedereen heeft recht op zijn eigen probleem, hij of zij is ook de enige die daar verantwoordelijk voor is en het kan oplossen. Het delen van een probleem is niet het verleggen van de verantwoordelijkheid maar vaak gewoon een kwestie van het hart luchten. In andere gevallen is het delen een inleiding naar een hulpvraag. Een kwestie van iemand vragen iets te doen wat kan leiden tot een (gedeeltelijke) oplossing of een keer mee te denken over het probleem.

Mensen die herstelgericht werken (binnen en buiten de ggz, hulpverleners en ervaringsdeskundigen) nemen vaak het voortouw in het zoeken naar oplossingen voor de problemen van anderen. Niet door het voor iemand op te lossen, maar door er een gezamenlijk probleem van te maken. Ik heb in ieder geval vaak genoeg iemand horen zeggen “zullen we eens kijken hoe wij dit op kunnen lossen?” of “ik zal eens kijken hoe we dit kunnen oplossen”. En dan hebben we het over iemand ‘in zijn kracht zetten’ of gebruiken we termen als ‘empoweren’. Het liefst combineren we dat dan met woorden als ‘eigen regie’.

Als we iemand de regie over zijn eigen leven willen geven, dan hoort daar ook het zelf oplossen van zijn problemen bij. Dat je daar iemand bij kunt helpen is natuurlijk prima, maar het moet bij helpen en ondersteunen blijven. Want de verantwoordelijkheid ligt bij die ander, niet bij jou. Kanttekening hierbij; als we het hebben over iemand die zelf bewust de regie (tijdelijk) overdraagt of iemand die niet toerekeningsvatbaar is dan is het natuurlijk een ander verhaal.

Ook op het gebied van suïcidaliteit is dit het geval. De gedachten zijn van iemand zelf, niemand is in staat om de gedachten bij iemand anders te laten verdwijnen. Dat kan hij alleen zelf. Hij doet het dan wel zelf, maar dat hoeft niet te betekenen dat hij hierin alleen staat. Hij kan anderen om hulp en ondersteuning vragen zodat hij zelf zijn gedachten kan laten verdwijnen of in staat is om met de gedachten te leven.

Ik weet uit eigen ervaring dat het moeilijk is om zelf tot een oplossing te komen. Zonder de ondersteuning van anderen was het mij ook niet gelukt om met mijn gedachten te kunnen leven. Het nummer Fix You van Coldplay (in de uitvoering van One Voice) stond mij in eerste instantie dan ook behoorlijk tegen. I will fix you (ik zal je oplappen) geeft juist weer wat ik hiervoor ontken, dat je in staat zou zijn om iemands gedachten te laten verdwijnen. Maar de clip sloot af met een tekst die voor mij het nummer in een ander licht zette;

Maybe we can’t fix everything

But we should try to fix what we can

(Misschien kunnen we niet alles oplossen, maar wat we kunnen doen zouden we ook moeten doen.)

Laten we dat dan ook vooral doen!